კომპანიის სამუშაო სივრცეში უსაფრთხო სამუშაო გარემოს უზრუნველყოფისათვის მნიშვნელოვანია უსაფრთხოების წესების დაცვა. საქართველოში უსაფრთხოების წესები რეგულირდება მთელი რიგი ნორმატიულ აქტებით.
შრომის უსაფრთხოების შესახებ საქართველოს ორგანული კანონი არეგულირებს „დამსაქმებელთა და დასაქმებულთა უფლებებს, ვალდებულებებს, რომლებიც დაკავშირებულია უსაფრთხო და ჯანსაღი სამუშაო გარემოს შექმნასთან“.
დამსაქმებელი ვალდებულია იზრუნოს დასაქმებულის და სამუშაო სივრცეში მყოფი სხვა პირების უსაფრთხოებაზე, იზრუნოს რომ ფიზიკურმა, ქიმიურმა და ბიოლოგიურმა საფრთხის შემცველმა ფაქტორებმა არ გამოიწვიოს დასაქმებულთა და სხვა პირების ჯანმრთელობის დაზიანება, აღრიცხოს სამუშაო სივრცეში მომხდარი უბედური შემთხვევები, აწარმოოს პროფესიული დაავადებების მოკვლევა და აღრიცხვა, რეგულარულად შეამოწმოს ტექნიკური აღჭურვილობის გამართულობა, უზრუნველყოს სამუშაო სივრცეში სანიტარულ-ჰიგიენური მოთხოვნების დაცვა, უზრუნველყოს პერსონალისთვის შესაბამისი სწავლების ჩატარება, სამუშაო პროცესში პერსონალისათვის ზიანის მიყენების შემთხვევაში უზრუნვეყოს ზიანის ანაზღაურება, უზრუნველყოს ყველა თანამშრომლის უბედურ შემთხვევაზე დაზღვევა და ა.შ.
დასაქმებული ვალდებულია იხელმძღვანელოს უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული ინსტრუქციებით და დაემორჩილოს დამსაქმებლის მიერ დადგენილ სამუშაო პროცედურებს, შეასრულოს სამუშაო, მართოს და გამოიყენოს სამუშაო ტექნიკა, მასალები, საშიში ნივთიერებები და სხვა საშუალებები, დადგენილი წესების მიხედვით, ინდივიდუალური დაცვის საშუალებები გამოიყენოს ინსტრუქციების შესაბამისად, შეინახოს მუშა მდგომარეობაში და დააბრუნოს მათთვის განკუთვნილ ადგილზე, დაესწროს კომპანიის მიერ ორგანიზებულ შრომის უსაფრთხოების შესახებ ტრენინგებსა და საინფორმაციო შეხვედრებს, გაიაროს პროფილაქტიკური სამედიცინო გამოკვლევები იმ სამუშაოსთან დაკავშირებით, რომლის შესრულებისთვისაც აღნიშნული გამოკვლევების გავლა აუცილებელია საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, დაემორჩილოს სამუშაო სივრცეში თამბაქოს მოხმარების შესახებ აკრძალვებს და ა. შ.
შრომის ინსპექციის ანგარიშებში 3 584 დარღვევიდან ყველაზე ხშირად მოხსენიებულია ისეთი კომპანიები, რომლებსაც არ აქვთ ან არასრულად აქვთ რისკების შეფასების პოლიტიკა (7.62%), არ უზრუნველყოფენ დასაქმებულებს ინდივიდუალური დაცვის საშუალებებით (7.14%), არ უზრუნველყოფენ დასაქმებულთა სწავლებასა და ინსტრუქტაჟს (6.61%), არ იყენებენ კოლექტიური დაცვის ღონისძიებებს (6.45%), არ აქვთ პირველადი დახმარების, სახანძრო უსაფრთხოებისა და საევაკუაციო ღონისძიებების მართვის პროცედურა (6.25%) და ასე შემდეგ.
რაოდენ სამწუხაროც არ უნდა იყოს, წლების მანძლზე სტატისტიკაში მოწინავე ადგილს დასაქმებულთა ცნობიერების დაბალი დონე იკავებს. დაწესებული რეგულაციების არ დაცვით მხოლოდ გამოწერილი ჯარიმების რაოდენობა და დაზარალებულთა რიცხვი თუ შეიცვლება.
შრომის უსაფრთხოება თანამედროვე განვითარებული ბაზრების აუცილებელი ატრიბუტია. ის, თუ როგორ იცავს ქვეყანა შრომის უსაფრთხოების ნორმებს, პირდაპირ გამოხატავს (უმეტეს შემთხვევაში) ამ სახელმწიფოს ბაზრის განვითარების დონეს. ზოგადად, განათლებით თუ ეკონომიკური კუთხით დაწინაურებულ სახელმწიფოებში მეტად იცავენ ადამიანის სამუშაო უფლებებს. ცდილობენ დაქირავებულს უსაფრთხო და დაცული გარემო შეუქმნან, სადაც საკუთარი შესაძლებლობების მაქსიმალურად რეალიზებას მოახერხებს.
საინტერესოა რატომ აკეთებენ ამას? – ისინი კარგად იაზრებენ, რომ გარკვეული რეგულაციების უგულებელყოფა გაცილებით უფრო დიდი ზიანის მომტანია, ვიდრე ამ წესების შესრულება. დაცული სამუშაო სივრცე არის პროგრამა მინიმუმი, რომელსაც წარმატებაზე ორიენტირებული კომპანიები უნდა ასრულებდნენ.
შეუძლებელია, თანამშრომლების დიდი ხნით შენარჩუნება, თუ მათი სიცოცხლე საფრთხეშია. როგორც კი წასვლის შანსი მიეცემათ ამას აუცილებლად გააკეთებენ. ამის მაგალითები კი უხვად გვაქვს პრაქტიკაში.
ალბათ, მარტივად დაასკვნით, რომ სამუშაო გარემოს უსაფრთხოება ძალიან მნიშვნელოვანია. ახლა გავიაზროთ თუ რა არის შრომის უსაფრთხოება და რა უნდა ვიცოდეთ აუცილებლად მის შესახებ.
რა არის შრომის უსაფრთხოება?
ამ დისციპლინის ფუნდამენტი ადამიანის კონსტიტუციური უფლებაა, ჰქონდეს დაცული და ჯანსაღი სამუშაო პირობები. ის წარმოადგენს თანამშრომლის დაცვას პოტენციური დაზიანების ან უარყოფითი გავლენისგან, რომელიც მის სიცოცხლეს ან ჯანმრთელობას საფრთხეს შეუქმნის.
ეს ახალგამომცხვარი თეორია თანდათან უფრო პოპულარული ხდება. წლიდან წლამდე უფრო მეტი ორგანიზაცია იაზრებს მის სარგებლობიანობას და აქტიურად ნერგავს პრაქტიკაში. სტატისტიკური მონაცემების თანახმად მსოფლიოში (მათ შორის საქართველოში) უამრავი ადამიანი იღუპება მუშაობისას იქნება ეს ინფექცია, უბედური შემთხვევა, პროფესიული დაავადებები, სტრესი და ა.შ. მათი სამუშაო სივრცეში პრევენციაა ამ თეორიის მიზანი.
საქართველოს კანონმდებლობა სწორედ ზემოთ ხსენებული საკითხების ერის ყოველდღიურ ცხოვრებაში დანერგვას გულისხმობს.
იურიდიულ ტერმინებს, რომ გავცდეთ იმისათვის, რომ დაქირავებულის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის უფლება სამუშაო გარემოშიც იყოს დაცული, სახელმწიფომ შეიმუშავა გარკვეული წესები. ცხადია, ეს შეზღუდვები საერთაშორისო გამოცდილებასა და რეკომენდაციებზეა დაფუძნებული. მმართველმა ორგანომ ეს რეგულაციები კომპანიებისთვის სავალდებულო გახადა. შესაბამისად, მენეჯერმა სულ მცირე ამის გამო უნდა იცოდეს თუ შრომის უსაფრთხოების მომსახურება რატომაა მნიშვნელოვანი.
შრომის უსაფრთხოება ისტორია და აქტუალობა
ინდუსტრიული ბუმის პერიოდში მაღაროს მუშები ხშირად ავადდებოდნენ შახტებში. ინფექციებს თან ერთვოდა მიწისქვეშა უბედური შემთხვევები (მაგ: ე.წ „სამთო დარტყმა“, ხანძარი და ა.შ), რომლებიც კიდევ უფრო საშიშს ხდიდნენ მეშახტეების შრომას. მე-19 საუკუნის დასაწყისში გამოიგონეს უსაფრთხო ნათურა. ის დაცული იყო გაზებთან შერევით აალებისგან, ამიტომ გაცილებით უსაფრთხო გახლდათ.
შახტებთან ერთად მანუფაქტურების განვითარებამ დამატებითი სამუშაო ინციდენტები გამოვლინა. გავრცელდა ვენტილაციის პრობლემებით გამოწვეული სასუნთქი გზების დაავადება. არანაკლებ იშვიათი იყო დაზგების მოქმედების შედეგად ფიზიკური დაზიანებების მიღება.
ამ ყველაფერს ემატება სარკინიგზო და აგრარული ფატალური შემთხვევები. მოკლედ, რომ ვთქვათ, მე-20 საუკუნის ჩათვლით ნაკლები ყურადღება ექცეოდა დასაქმებულთა სიცოცხლის დაცვას.
ტექნოლოგიურმა განვითარებამ (როგორც ეს „უსაფრთხო ნათურის“ გამოგონების შემთხვევაში იყო) შეამცირა დაღუპულთა რაოდენობა. მიუხედავად ამისა, ამან ჯერ კიდევ ვერ გადაჭრა პრობლემა. ვინაიდან ბიზნესის მფლობელები დიდ ყურადღებას არ იჩენდნენ მუშების მიმართ.
ძირეული ცვლილებები დაიწყო მუშების უფლებების გაზრდის შემდეგ. ამას მოჰყვა შორმითი უფლებების დამცველი ორგანიზაციებს გამოჩენაც. მაგ: ILO – საერთაშორისო შრომითი ორგანიზაცია მე-20 საუკუნის პირველ ნახევარში უკვე არსებობდა.
ადამიანის უფლებების განვითარებამ ეტაპობრივად მათი შრომის უფლებებით დაინტერესებაც გამოიწვია. 1970 წელს შეიქმნა შრომის, ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების აქტი, რომელმაც ჩამოაყალიბა სამუშაო რეგულაციებისა და დასაქმებულის უფლებების ფუნდამენტები. ის ეხებოდა ნებისმიერ ინდუსტრიაში დასაქმებულ ადამიანს,შესაბამისად საყოველთაო ხასიათს ატარებდა.
მე-20 საუკუნის ბოლო პერიოდში შრომის უსაფრთხოება კიდევ უფრო პოპულარული გახდა. თანდათან მენეჯერებმაც გაიაზრეს, რომ დაცული გარემო კიდევ უფრო მომგებიანია მათთვის, მაგ: ყოველი უბედური შემთხვევების დროს დახარჯული 1 დოლარი, დამატებით საშუალოდ 4 დოლარის არაპირდაპირ დანახარჯებს იწვევს. ამ დროს თითქმის 10-ჯერ უფრო დიდი მოგებას იღებდა შრომის უსაფრთხოებაზე დახარჯული თანხიდან.
სწორედ, ამიტომ თანამედროვე გლობალური ეკონომიკის სტაბილურად განვითარებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია შრომის უსაფრთხოება.
რატომ გახდა საჭირო სამუშაო უსაფრთხოების რეკომენდაციების კანონებად გამოცხადება?
ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად, პირველ რიგში უნდა გავიაზროთ, თუ რატომ იცავენ კომპანიები უსაფრთხოების ნორმებს სამუშაო სივრცეში. წესების შესრულების ვალდებულების 3 მოტივაცია არსებობს:
ეკონომიკური – დამქირავებელი იაზრებს ნორმების უგულებელყოფის ხარჯებს. შედეგად, ამის გამო იცავს უსაფრთხოების ნორმებს.
მორალური – დამსაქმებლის თვითშეგენებაზე დაფუძნებული. უბრალოდ, თვლის, რომ ადამიანი დაცული უნდა იყოს სამუშაო გარემოში.
იურიდიული – კანონი ავალდებულებს დამქირავებელს შეასრულოს მითითებული წესები. წინააღმდეგ შემთხვევაში დაჯარიმდება.
უმეტეს შემთხვევაში ფინანსური და მორალური მოტივატორები არ არის საკმარისი. არის შემთხვევები, როდესაც ბიზნესის მფლობელისთვის გაცილებით მომგებიანია გარკვეული ნორმების დაცვა, ვიდრე მისი იგნორირება. მაგრამ ამას ვერ იაზრებს და არ შეუძლია შეაფასოს მისი სარგებლიანობა.
ორგანიზაციები (განსაკუთრებით განვითარებად ქვეყნებში) მარტივად ახერხებენ პირველი 2 დილემის გადალახვას. შედეგად, სახელმწიფოს რჩება ერთადერთი ბერკეტი მიიღოს სპეციალური კანონი, ამით კი გააკონტროლებს დასაქმებულის უფლებების დაცვას.
ამგვარად გავიაზრეთ რა არის შრომის უსაფრთხოება და რა მიზნებს ისახავს ის. ახლა კი განვიხილოთ რას ნიშნავს უსაფრთხო სამუშაო სისტემა და რისგან შედგება იგი.
შრომის უსაფრთხოების სისტემა – დაცული სამუშაო სივრცის გარანტი
ზემოთ ხსენებული ნორმების დაცვა გულისხმობს გარკვეული პროცესის შექმნას ორგანიზაციაში. ამისათვის ორგანიზაციამ უნდა ჩამოაყალიბოს სისტემა, რომლის მიხედვითაც შეასრულებს სახელმწიფოს მოთხოვნებს. ეს სისტემა კომპანიებისთვის წარმოადგენს ერთგვარ შიდა სახელმძღვანელოს სამეწარმეო უსაფრთხოების სფეროში.
შრომის უსაფრთხოება მოიცავს შემდეგ ელემენტებს:
პოლიტიკა – არის წერილობითი დოკუმენტი. მასში ნათლადაა ასახული, რომ კომპანია თანახმაა აიღოს ვალდებულებები დასაქმებულის მიმართ. აღსანიშნავია, რომ ამ დოკუმენტში ნახსენები უნდა იყოს დაქირავებულის სწავლების ვალდებულება – დამსაქმებელმა თანამშრომლები გაარკვიოს უსაფრთხო სამუშაო ნორმებში და დაეხმაროს მათ იმპლემენტაციის პროცესში.
დაქირავებული მუდმივად ინფორმირებული უნდა იყოს ჯანმრთელობის დაცვის რეგულაციების შესახებ. მოცემული პოლიტიკა უფრო შორსაც მიდის და აცხადებს: დამქირავებელი ვალდებულია სამუშაოდან გარკვეული დრო ტრენინგებს დაუთმოს. ამ გზით მუშახელი უფრო ეფექტურად დაიცავს საკანონმდებლო მოთხოვნებს.
ორგანიზება – ერთია კანონი თავისი ტრენინგებით, მეორე კი მათი პროცესებად ქცევა. სწორედ, რეგულაციების თანმიმდევრულად განხორციელებას გულისხმობს ორგანიზება. ის, რაც პოლიტიკის ნაწილში გაიწერა უნდა განხორციელდეს ზედმიწევნით. ამ გზით განისაზღვრება შრომის უსაფრთხოების ნორმების ვალდებულებები მხარეებს შორის.
დაგეგმვა და იმპლემენტაცია – ეს დონე მოიცავს ორგანიზაციის შრომის უსაფრთხოების სისტემის შესაქმნელად გასატარებელ ღონისძიებებს. ამ დროს უნდა გაეცეს პასუხი შემდეგ კითხვას: როგორ შევქმნათ შრომისა და ჯანმრთელობის უსაფრთხოების სისტემა? .
აქვე, მენეჯმენტმა უნდა დასახოს მიზნები და შეადგინოს კრიტერიუმები, რომლის დახმარებითაც მომავალში პროცესების მონიტორინგს განახორციელებს.
ამ პერიოდშივე უნდა განისაზღვროს ვინ, როდის და რა უნდა აკეთოს სისტემის ფარგლებში. ბოლოს კი გამოიყოს შესაბამისი ადამიანური, ფინანსური თუ ტექნიკური კაპიტალი.
მონიტორინგი – შექმნილი სტრუქტურა მუდმივ კონტროლს საჭიროებს. ამისათვის მენეჯმენტმა უნდა გაიაზროს როგორ შეაფასებს სახელმწიფო მოთხოვნების პრაქტიკაში შესრულებას. მოცემული ელემენტი ერთგვარი შეფასების სისტემის შექმნასაც გულისხმობს დაქირავებულებსა და დამქირავებლებს შორის: რამდენად სწორად მიმდინარეობს მოვლენები, არის თუ არა რისკები იგნორირებული და ა.შ.
შემოწმება/აუდიტი – შრომის უსაფრთხოება წარმოუდგენელია გადამოწმების გარეშე. ამ გზით გამოვლინდება ხარვეზები, როგორც სისტემაში, ასევე ჯანმრთელობისა და სიცოცხლის დაცვის საკითხებში.
Smgroup-ის შრომის უსაფრთხოების აუდიტი სწორედ ხარვეზების მეთოდურად გამოვლენასა და აღმოფხვრაზეა ორიენტირებული. ამგვარდ ის დიდ როლს თამაშობს ნებისმიერი ორგანიზაციის შეუფერხებლად განვითარებაში.
არ დაგვავიწყდეს, რომ ერთხელ გამართული სტრუქტურა მუდმივად განვითარებასა და დახვეწას საჭიროებს.
ინდუსტრიებში გავრცელებული დარღვევები
შრომის უსაფრთხოება საფუძველშივე გულისხმობს რისკების დაზღვევას. კონკრეტულად კი სამუშაო ადგილზე მექანიკური, ეკოლოგიური, ქიმიური, ელექტრული და მსგავსი ინციდენტების პრევენციას. ამ ინციდენტებს შეუძლიათ უბედური შემთხვევების გამოწვევა, როგორებიცაა: მოტეხილობა, ინფექციის გავრცელება (მაგ: კოვიდ 19), ფსიქოლოგიური პრობლემები და ა.შ. სწორედ, ამ შედეგების თავიდან არიდება უნდა შეძლოს სპეციალისტმა.
თუმცა, მოსალოდნელ გართულებებთან ბრძოლისთვის საჭიროა სირთულეების იდენტიფიცირება.
სამუშაო გარემოში უბედური შემთხვევების მრავალი სახეობა გამოვლინდა. მათი მრავალფეროვნება კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს, რომ კომპანიებს აუცილებლად ესაჭიროებათ შრომის უსაფრთხოების სერვისი.
ზოგადი ფაქტები შრომასთან დაკავშირებული გავრცელებული საფრთხეების შესახებ:
საშიში ქიმიური ნივთიერებები – ყოველწლიურად საშუალოდ 600,000 ადამიანი იღუპება სიცოცხლისთვის საფრთხის შემცველი ნაერთებით. ამის მიზეზი ორგანიზაციაში შესაბამისი ტრენინგების არ არსებობაა.
შრომითი პირობებით გამოწვეულ დაავადებას ყოველწლიურად 160 მილიონი ადამიანი მკურნალობს.
შედარებით ასაკოვან ადამიანებში ფატალური ან ჯანმრთელობის დაზიანების შემთხვევები დაახლოებით 4-ჯერ ხშირია. ასაკის მატებასთან ერთად იკლებს ადამიანის რეაქცია მოულოდნელობების მიმართ, ამიტომ შემთხვევების რაოდენობა შედარებით დიდია.
კოვიდ პანდემიის დროს მუშახელის ინფიცირება სწრაფი ტემპით მიმდინარეობდა.
ჭარბი მუშაობით გამოწვეული ჯანმრთელობის პრობლემები აშშ-ში საფრთხეების საშუალოდ 27%-ს შეადგენს.
ეს სია სულ მცირე 10-ჯერ უფრო გრძელია, მაგრამ მათი სრულყოფილად ჩამოთვლა შორს წაგვიყვანს. მთელი იდეა მდგომარეობს იმაში, რომ მენეჯმენტმა გაიაზროს თუ რას მოიცავს შრომის უსაფრთხოება და მასთან დაკავშირებული ნორმები. შემდეგ კი შექმნას სისტემა, რომელიც თანამშრომლებს მშვიდ გარემოს შეუქმნის.
თანამედროვე გლობალურ ბაზარზე კონკურენციის გამძაფრებამ ორგანიზაციების დღის წესრიგში დააყენა დასაქმებულთა და სამუშაო გარემოს უსაფრთხოების საკითხები. ყოველ წელს უამრავი უბედური შემთხვევა ფიქსირდება სამუშაო ადგილებზე (განსაკუთრებით, სამშენებლო სექტორში). ბუნებრივია, ამგვარი მოვლენები მორალურ პრობლემებთან ერთად, მატერიალურ სირთულებთანაცაა დაკავშირებული. ამიტომ, შესაბამისი პრევენციული ღონისძიებების გატარება კომპანიებისთვის სასიცოცხლოდ აუცილებელია. გამოსავალი მდგომარეობს შემდეგში – ბიზნესებს სჭირდებათ შრომის უსაფრთხოების მომსახურება.
ერთი შეხედვით, მენეჯერების გადმოსახედიდან ფული ტყუილად იხარჯება დამატებით უსაფრთხოებაში. უფრო მეტიც, საერთოდაც არ მიაჩნიათ საჭიროდ ზედმეტად აიტკივონ თავი დამატებითი იურიდიული პროცესების გავლით. მაგრამ , საკითხს თუ უფრო ჩავუღრმავდებით, ადვილად შევამჩნევთ ამგვარი მომსახურების აუცილებლობას.
კომპანია, რომელიც უსაფრთხოების ნორმებს არ იცავს
იმისათვის, რომ რაიმე საგნის ან პროცესის მნიშვნელობა შევაფასოთ მოვლენები მის გარეშე უნდა წარმოვიდგინოთ. Მაგ: რა მოხდება (ან რა ხდება) თუ ყველა კომპანიამ უგულებელყო შრომის უსაფრთხოების ნორმები? Როგორ იმოქმედებს ეს ორგანიზაციის როგორც შიდა, ასევე გარე დაინტერესებულ პირებზე (ე.წ “stakeholders”) და ა.შ.
თუ სამშენებლო სექტორში არავინ დაიცავს წინასწარგანსაზღვრულ სამუშაო ნორმებს, ბუნებრივია გაიზრდება ფატალური შემთხვევების რისკი. კიდევ ერთხელ აღვნიშნოთ, რომ ადამიანურ მწუხარებასთან ერთად, ორგანიზაცია ფინანსურ ზარალსაც მიიღებს. კონკრეტულად კი მუშახელის ოჯახისთვის კომპენსაციის გაცემა, ბიზნეს ოპერაციების დროებით შეჩერება, ახალი კადრის მოძიება-აყვანაში ფულისა და დროის ხარჯვა და ა.შ.
ასეთ შემთხვევას პირდაპირ ხარჯებთან ერთად ირიბი უარყოფითი გავლენაც ექნება პროცესებზე. წარმოიდგინეთ, როგორ გააგრძელებს სხვა თანამშრომელი მუშაობას, როდესაც მის კოლეგას უბედურება შეემთხვა. ბუნებრივია, მისი შრომის პროდუქტიულობა დაეცემა, რაც შესაბამისად აისახება კომპანიის მომგებიანობაზე.
ამგვარად, მივიღეთ, რომ შრომის უსაფრთხოების ნორმები პირდაპირ კავშირშია ორგანიზაციის ეფექტიანობასა და ეფექტურობასთან. მათ გარეშე მუშაობა იწვევს ფსიქოლოგიური, მატერიალური და დროითი რესურსების ფლანგვას.
თუმცა, დაუცველ გარემოში ოპერირება მხოლოდ ადამიანის სიცოცხლის ხელყოფას არ გულისხმობს. Ამასთან, ერთად მოიაზრება ტექნიკური აღჭურვილობის დაზიანებაც. ხშირად, ინვენტარი დაუდევარი და არაგონივრული გამოყენებით მარტივად ზიანდება. Რაც ფიქსირებული აქტივების ხარჯებს წარმოშობს. Შედეგად ფერხდება ოპერაციები, კლიენტები უკმაყოფილონი არიან და კომპანია კარგავს ფულს.
დაუდევრობით გამოწვეული საფრთხეების ჩამოთვლა შორს წაგვიყვანს.Ზემოთ ხსენებულიდან კი გამომიდინარეობს ძალიან მარტივი დასკვნა: თუ ხართ ბიზნესის მფლობელი და არ გინდათ გაფლანგოთ კომპანიის ფული, მაშინ აუცილებლად გჭირდებათ HSE სერვისი – შრომის უსაფრთხოების კომპანია (სააგენტო).
შრომის უსაფრთხოების მომსახურების 11 სარგებელი
ამ სერვისის შესაფასებლად მნიშვნელოვანია კარგად გავიაზროთ მისი დადებითი მხარეები. Განვიხილოთ, რამდენიმე პუნქტი, რათა დავრწმუნდეთ თუ რატომ არის აუცილებელი ამ მომსახურებით სარგებლობა.
1 – ადამიანების სიცოცხლის დაცვა – თითოეული თანამშრომლის სიცოცხლეზე ზრუნვა კომპანიის ამოსავალი წერტილი უნდა იყოს. ეს არის ყველაზე პრიორიტეტული ნაწილი შრომითი ურთიერთობებისა. თუ ადამიანის სიცოცხლეს საფრთხე შეექმნა, შეუძლებელია ორგანიზაციულ მიზნებზე საუბარი. ჯანმრთელობისა და შრომის უსაფრთხოების მენეჯმენტი სწორედ ამას გულისხმობს.
2 – დასაქმებულის შრომისუნარიანობის ამაღლება – როდესაც დაქირავებული თავს დაცულად გრძნობს, ხვდება, რომ მენეჯმენტი მასზე ზრუნავს და თავს ორგანიზაციის მნიშვნელოვან ნაწილად მიიჩნევს. ეს კი თავის მხრივ, შრომისუნარიანობისა და პროდუქტიულობის ამაღლებაში გამოიხატება. ამიტომ თუ გინდათ, თანამშრომლების ჩართულობის ხარისხი გაზარდოთ, ამაში შრომის უსაფრთხოების სერვისი დაგეხმარებათ.
3 – ფინანსური და დროითი რესურსების დაზოგვა – განვიხილეთ, თუ რა ხდება, როდესაც პერსონალის ჯანმრთელობა ზიანდება. კომპანიას უწევს კომპენსაციის გადახდა, ახალი ან დროებითი კადრის აყვანა და ა.შ. ეს პროცესი ბიზნესისთვის რეალობაში იმაზე მეტად მტკივნეულია, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს. ამგვარი შემთხვევები დროისა და ფულის არაგონივრულ ფლანგვას იწვევენ.
შესაძლოა იფიქროთ, რომ შრომის უსაფრთხოების სპეციალისტი ან სააგენტო დიდ ხარჯებთანაა დაკავშირებული. რეალურად მასზე უარის თქმას უფრო დიდი ზარალი მოაქვს ბიზნესისთვის. მაგ: ამერიკული კომპანია Bardsley Construction-ის სამშენებლო სივრცეში უამრავი ფატალური შემთხვევა დაფიქსირდა. Მენეჯმენტი მიხვდა, რომ ამ გზით უამრავი რესურსი ტყუილად იხარჯებოდა. ამიტომ გადაწყვიტა HSE (ჯანმრთელობა, უსაფრთხოება და გარემოს დაცვა) სააგენტოსთან ეთანამშრომლა. შედეგად, დაუდევრობების რაოდენობა საგრძნობლად შემცირდა, გამოთავისუფლებული ფული კი უშუალოდ პროექტის განვითარებაში ჩაიდო.
4 – წარმატებული ბრენდინგი და ეფექტური CSR კამპანია – საზოგადოება აფასებს და ენდობა იმ ბიზნესს, რომელიც მას უფრთხილდება. თანამედროვე კონკურენციის პირობებში, სოციალური პასუხისმგებლობის აღება კომპანიის საქმიანობის განუყოფელი ნაწილი გახდა. კორპორატიული სოციალური პასუხისმგელობა (CSR – corporate social responsibility) კი შრომის, ჯანმრთელობისა და გარემოს უსაფრთხოებიდან იღებს სათავეს. ამგვარად, კარგი რეპუტაციის შექმნაში შრომის უსაფრთხოების კომპანია დიდ როლს თამაშობს.
5 – პროდუქტის ხარისხი და გაყიდვები – რა კავშირია სამუშაო სივრცის უსაფრთხოების ნორმების დაცვასა და გაყიდვების მაჩვენებელს შორის? – თუ წარმოების პროცესები, თანამშრომელთა ჯანმრთელობა, დანადგარების გამართული მუშაობა და მსგავსი ფაქტორები არ დაკმაყოფილდა, დიდი ალბათობით დაბალი ხარისხის პროდუქტი მივა მომხმარებლამდე. პროდუქტის ხარისხი კი მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული უსაფრთხოების ნორმების დაცვაზე. კომპანიას გაუჭირდება ცუდი ხარისხის პროდუქტის გაყიდვა. Შესაბამისად, ზემოთ ხსენებული შრომის უსაფრთხოების მომსახურება ნამდვილად ახდენს გავლენას გაყიდვების მაჩვენებელზე.
6 – ბიზნეს ოპერაციების ორგანიზებულობა – საინტერესოა, რატომ იყო ჰენრი ფორდის “კონვეიერის პრინციპი” წარმატებული? – ბუნებრივია, ამის ბევრი მიზეზი არსებობს, თუმცა ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანია ორგანიზებულობა. Ამ მეთოდის მეშვეობით ჰენრი ფორდმა პროცესები კონტროლს დაუქვემდებარა. Ბიზნესში, როგორც მოგეხსენებათ, კონტროლი წარმატების აუცილებელი მექანიზმია. Ზემოთ ხსენებული სერვისი კი სწორედ ამას უზრუნველყოფს. Კომპანიებს თავიდან არიდებს გაუთვალისწინებელ შემთხვევებს და აძლევს პროცესების დაგეგმვისა და მარტივად მართვის შესაძლებლობას.
7 – გარემოს დაცვა – კომპანიის საქმიანობა პირდაპირ თუ ირიბად გავლენას ახდენს ბუნებაზე. Ბევრ ქვეყანაში შესაბამისი რეგულაციებიც შემოიღეს გარემოს დაბინძურების პრევენციისთვის. Გარკვეული შეზღუდვები საქართველოშიც მოქმედებს. Ამიტომ ამ მოთხოვნებზე მორგება და სწორი გარემოს დაცვის პოლიტიკის გატარება მნიშვნელოვანია.
8 – იურიდიული გართულებების თავიდან არიდება – ქართული კანონმდებლობა ითვალისწინებს შრომის უსაფრთხოების სტანდარტების დაცვას. ამიტომ საჭიროა კომპანიას შეეძლოს იურიდიული მოთხოვნების ყოველდღიურ პროცესებში იმპლემენტირება. გასათვალისწინებელია, რომ ბაზრის განვითარებასთან ერთად კიდევ უფრო მკაცრი და მომთხოვნი გახდება საკანონმდებლო სისტემა კომპანიების მიმართ. მოსალოდნელი ცვლილებებისთვის მომზადება კი შრომის უსაფრთხოების სპეციალისტის გარეშე თითქმის წარმოუდგენელია.
Ხშირია შემთხვევები, როდესაც ორგანიზაციის შიგნით აყალიბებენ HSE სტრუქტურას. თუმცა ეს ყოველთვის ზედმეტი თავის ტკვილია ხოლმე მენეჯერებისთვის. გაცილებით კომფორტულია მიანდო საქმე გამოცდილ პროფესიონალებს.
9 – თაობა Z-ის შეხედულება – ბაზრის განვითარებასთან ერთაც ახალგაზრდა თაობა დამსაქმებლების მიმართ უფრო მეტად პრეტენზიული და მომთხოვნი გახდა. Ახალგაზრდა ნიჭიერი კადრები ეძებენ სამუშაო სივრცეს, სადაც მატერიალურ მოთხოვნილებებთან ერთად ე.წ. “Ჰიგიენური ფაქტორებსაც” (სამუშაო გარემო და პირობები) დაიკამყოფილებენ. მათ სურთ მუშაობის დროს დაცულად იგრძნონ თავი. Როდესაც მაღალკვალიფიციური კადრი კომპანიაში თავს უსაფრთხოდ ვერ იგრძნობს ბუნებრივია გაუჩნდება სურვილი კონკურენტ კომპანიაში გადავიდეს. ეს კი მკვეთრად გაზრდის მუშახელის და კომპანიიდან ინტელექტის გადინების მაჩვენებლებს.
უფრო მეტიც, ახალგაზრდა თაობა არა მხოლოდ აკვირდება თუ რამდენად იცავს კომპანიას რეგულაციებს, არამედ თვითონაც სწავლობს მას. ბოლო პერიოდში, სულ უფრო პოპულარული გახდა შრომის უსაფრთხოების კურსი.
10 – ინვესტორებზე შთაბეჭდილების მოხდენა – ბევრი ინვესტორი კაპიტალის დაბანდებისას აფასებს თუ რამდენად პრობლემურია კომპანია. თუ მის ირგვლივ ხშირად ხდება გაუთვალისწინებელი შემთხვევები, როგორც წესი ინვესტორები ფულის დაბანდებისგან თავს იკავებენ ხოლმე. გარე კაპიტალის გარეშე კი კოპორაციის განვითარება ძალიან რთულია.
11 – აბსენტიზმის მოგვარება – სამსახურის ხშირად გაცდენა კომპანიებისთვის მოუშუშებელი ჭრილობის მსგავსია. ადამიანური რესურსების მენეჯერები (HR) უამრავ ღონისძიებას ატარებენ აბსენტიზმის წინააღმდეგ, მაგრამ ხშირ შემთხვევაში ამაოდ. Ხშირი გაციება, გადაღლა, თავის ტკვილი და ა.შ დღევანდელი კორპორატიული გარემოსთვის უცხო ნამდვილად არ არის. თუმცა, როდესაც ეს სიმპტომებები ინტენსიურად იჩენს თავს, ეს უკვე საშიშია. რეალურად, ამ პრობლემის მოგვარების მთელი იდეა მდგომარეობს იმაში, რომ წინასწარ ვიზრუნოთ თანამშრომელთა ჯანმრთელობაზე და თავიდან ავირიდოთ ხშირი გაცდენები. სწორედ, აქ შემოდის შრომის უსაფრთხოების აუდიტი ასპარეზზე.
დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ შრომის უსაფრთხოების სერვისი ნამდვილად მნიშვნელოვანია კომპანიის წარმატებულად ფუნქციონირებისთვის. Მისი უგულებელყოფა გაცილებით დიდ დანახარჯებთანაა დაკავშირებული, რასაც ხშირად ქართულ რეალობაში მენეჯერები ვერ ხედავენ.
Სწორედ, ამიტომ ქართული შრომის უსაფრთხოების კომპანია SM Group გაძლევთ შესაძლებლობას უკეთესად მართოთ რესურსები, გაზარდოთ ეფექტიანობა და გააგრძელოთ საქმიანობა დაცულ გარემოში. Დამატებით კი მიიღოთ ის ბენეფიტები, რომლებიც უკვე დეტალურად განვიხილეთ.
მონიტორინგი
ხარჯების ოპტიმიზირება.
ინციდენტების მართვა და მისი სწორი რეგისტრაცია.
ინჟინერ ტექნიკური პერსონალის ტრეინინგი და ტესტირება.
სამუშაო გარემოს უსაფრთხოებისა და საკანონმდებლო მოთხოვნებთან შესაბამისობის გეგმის შემუშავება.
გარემოსდაცვითი და ნარჩენების მართვის მოთხოვნების შესაბამისობაბაში მოყვანის გეგმა. დოკუმენტაციის აუდიტი. არსებულის შემთხვევაში, უსაფრთხოების სამსახურის სამუშაო პროცესების დაგეგმარება. წარმოების ინსპექცია – სერტიფიცირებული დოკუმენტაცია ზედამხედველი სამსახურისგან.
